Waarom ik twitter – en waarom dominees al dan niet zouden moeten twitteren

Vanmiddag krijg ik bezoek van een journalist van het blad Terdege, die met mij wil spreken over het gebruik van moderne media. Hij is onder andere geïnteresseerd in Twitter. Nu heb ik steeds een wat ambivalente houding ten opzichte van Twitter gehad; toch doe ik het nog steeds, en stop ik nog niet (dit gerucht is dus onjuist). Waarom eigenlijk? Wat zijn de pro’s en contra’s voor een predikant op Twitter? Ik noem een aantal dingen die volgens mij specifiek zijn voor Twitter.
Pro
1. Discussieplatform
Via Twitter informeer je je snel over allerlei discussies. Je bepaalt zelf wie je volgt en dus: hoe veel en wat er tot je komt. Je kunt inhaken in een gesprek of besluiten om dat niet te doen. Dat breed uitwaaierende en de mogelijkheid tot participeren maakt het anders dan een opiniepagina van een krant (waar de kwaliteit wel vaak hoger ligt) of een forum (waar je het onderwerp van discussie al opzoekt – bij Twitter word je er mee geconfronteerd, het is nieuwsgieriger. Als je voeling wilt houden met wat er her en der leeft, is het een mooie manier om van alles op te pikken.
2. Klankbord en informatiebron
Als je even snel een vraag wilt uitzetten bij veel mensen, waag er dan een tweet aan. Ik zie de hashtag (uitleg)  #durftevragen geregeld langs komen, en vaak komt er ook een nuttig antwoord. Of iemand nu vraagt naar een pannenkoekrestaurant in een bepaalde regio, of – zoals ik – aan twitterende gemeenteleden vraagt om een vraag voor de vragenrubriek aan te leveren, meestal komen er meerdere nuttige tips. Ter illustratie: mijn tweets over mijn zoektocht naar fondsen om de publicatie van mijn proefschrift te ondersteunen, leverde een tip op die inmiddels in een aanzienlijke toezegging heeft geresulteerd. Volgens mij bereik je deze vormen van crowdsourcing niet met andere media dan Twitter.
3. Uithangbord (voor een weblog bijvoorbeeld)
Als ik een bericht heb geschreven op dit weblog, of het andere waaraan ik meewerk, dan meld ik dat op Twitter. Van verschillende kanten hoor ik dat dit voor veel mensen dé toegangspoort tot mijn weblogs is. Ook gemeenteleden die niet twitteren, pikken dit op.
Concreet: afgelopen zaterdag sprak ik op de christelijke gereformeerde ambtsdragersconferentie. Volgens het RD waren er zo’n 70 bezoekers; ik denk dat dat klopt. De tekst van de lezing op mijn weblog is, sinds ik ‘m plaatste en dat op Twitter meldde, al ruim 100x bekeken. Of het nauwkeurig gelezen is, kan ik niet nagaan, net zo min als ik weet of het zaterdag nauwkeurig gehoord is. Het aardige is dat er direct via Twitter en andere media gereageerd kan worden. Die ene lezing bereikt dus meer mensen – en dat is mooi: het Woord verspreiden.
Natuurlijk geldt deze signaalfunctie niet alleen voor een weblog. Je kunt ook citaten of ‘denkduwtjes’ twitteren; ik doe dat ook wel, maar het zou nog meer kunnen.
4. Sociaal medium
Dit vierde punt is eigenlijk de primaire functie van Twitter: je onderhoudt allerlei contacten. Via Twitter heb ik bijvoorbeeld contact met studenten uit de gemeente die ik anders minder zou spreken, maar ook met jaargenoten die ik al jaren niet gesproken had. Onder andere via het twittercontact kwam het tot de organisatie van een reünie en een studiedag. Ik volg de verrichtingen van collega-predikanten en zendelingen op ten minste vier werelddelen. Natuurlijk zijn de contacten wel totaal anders dan in het gewone leven. Veel mensen zullen dit ‘oppervlakkiger’ vinden. Misschien is het dat ook, maar laten we bedenken dat deze contacten niet in plaats van contacten in het echte leven komen, maar daarop aanvullend zijn.
Contra
1. Trivialiteit en exhibitionisme
Wat heeft het voor zin te melden dat je met de exegese van een preek bezig bent, of om zulke berichten van een ander te lezen? Toen ik verschillende mensen in mijn omgeving, ook gemeenteleden, vroeg naar wat ze van mijn getwitter vonden, kreeg ik veel positieve reacties (eerlijk gezegd: meer dan ik had gedacht). Maar waar het kritisch werd, betrof het dit punt. Niet allereerst ‘kost het niet te veel tijd en heeft hij niet wat beters te doen?’, maar: ik wil eigenlijk helemaal niet weten wat onze dominee van dagdeel tot dagdeel doet. Er zullen allerlei mensen zijn die dat maar wat interessant vinden, werd me gezegd, en juist dat soort gedrag verdient geen aanmoediging. Daar zit wat in. Een aansporing dus om tweets vooral inhoudelijk te houden.
Dan nog blijft het gevaar van exhibitionisme. Toen ik begon met twitteren, voelde ik mezelf schrijven over wat ik deed en dacht. “Heb ik nou echt zo’n interessant leven dat dit het melden waard is? Stel ik mezelf niet in het middelpunt? Strijdt dat niet met mijn roeping?” Volgens mij hoeft dat allemaal niet, maar is het wel zaak om er voortdurend op te letten dat het niet die kant op gaat.
2. Beslag op de tijd
Dit kritiekpunt komt, opvallend genoeg, vooral van de kant van collega-predikanten en minder van de kant van gemeenteleden, is mijn inschatting. ‘Waar haal je de tijd vandaan?’ Nu is dit meer een gevaar dan een regelrecht nadeel van Twitter. Het kost namelijk erg weinig tijd, zolang je maar niet de hele dag Twitter in de gaten zit te houden – wat ik niet doe. Af en toe een berichtje plaatsen (bedenk: van maximaal 140 tekens) is geen grote inspanning. De momenten dat je wat te melden hebt, zijn vaak ‘schakelmomenten’ tussen de ene taak die afgerond is en de volgende taak die wacht. In die zin kan het zelfs nog een bepaalde focus op een taak geven.
Wel is het een gevaar dat je te vaak je met Twitter gaat bezighouden. Dat gevaar is universeel voor het hele internet, en voor e-mail – het geldt ook voor Twitter, waarbij het snelle karakter van het medium het nog lastiger maakt om er bij vandaan te blijven. Dat is een kwestie van discipline en verstandig met de dingen omgaan. Juist op momenten dat je geneigd bent tot uitstelgedrag, wat in het Engels zo mooi procrastination heet, is het zaak om ver bij Twitter vandaan te blijven.
3. Kwetsbaarheid
Als je al te veel schrijft over wat je doet en laat, opinies ten beste geeft, maak je je gemakkelijk kwetsbaar. Voor kritische gemeenteleden, bijvoorbeeld, die je tweets (noodzakelijkerwijs korte berichtjes) op een bepaalde manier interpreteren. Voor wie het dan ook maar leest, want het internet is de meest openbare ruimte die we hebben.
Wat kun je daar aan doen? Je kunt je tweets beveiligen, zodat alleen mensen die je toestemming hebt gegeven om je te volgen, je tweets kunnen lezen. Dat heb ik eens gedaan, waarna ik verschillende reacties kreeg van mensen die zelf niet twitteren, maar wel graag meelezen. Juist voor de uithangbord-functie van Twitter is het wel nuttig als mensen ook kunnen lezen wat je schrijft.
Belangrijker is echter dat je – zoals in alles – jezelf oefent, tuchtigt zelfs, in wat je zegt en wat je schrijft. Als je – zoals veel mensen als ze achter een toetsenbord zitten – geneigd bent er van alles uit te gooien, ga dan niet twitteren. Het gebed om een wacht voor je lippen is juist voor diegenen die worden geroepen om veel te spreken en te schrijven, noodzakelijk.
Verder is het voor mij vanzelfsprekend dat ik heel erg ver blijf van het verstrekken van gevoelige informatie. Nooit schrijf ik bij wie ik op bezoek ga; meer nog: zeer zelden schrijf ik het als ik bezoekwerk ga doen, en dan nog alleen als ik een compleet dagdeel meerdere mensen ga bezoeken. Maar liever helemaal niet.
Conclusie
De pro’s zijn waardevolle punten die specifiek zijn voor Twitter, en die ik niet op een andere manier bereik. De contra’s daarentegen zijn te ondervangen, al vragen ze voortdurend waakzaamheid. Ik twitter dus.
Moeten collega’s dat nu ook gaan doen? Dat zou ik zeker niet willen zeggen. Twitter kán nuttig zijn, maar is verre van noodzakelijk.