Uit vrije wil

Als je zelf iets wilt en je berokkent er verder niemand schade mee, dan moet niets je in de weg worden gelegd. Zo ongeveer luidt de consensus rond zelfbeschikking in ons land. Maar er is wel wat merkwaardigs mee aan de hand.

Aan de ene kant wordt er gehamerd op zelfbeschikking van het individu, bijvoorbeeld door het burgerinitiatief ‘Uit vrije wil’. Als iemand zelf vindt dat hij klaar is met leven, mag geen arts of hulpverlener hem in de weg staan. Huisartsen die soms vanwege de zorgvuldigheidscriteria die de wet aan euthanasie verbindt, naar eer en geweten niet kunnen meewerken aan euthanasie, moeten maar wijken. Na politici, ambtenaren van de burgerlijke stand en rechters vallen nu huisartsen ten prooi aan de cynische burger die niemand vertrouwt dan zichzelf. De kritische consument zoekt wel een ander met een ruimer geweten. Ruim baan voor de vrije wil van het individu.

Maar nu de andere kant. Als een christen-homo uit vrije wil zich bij een organisatie als Different meldt, wordt er moord en brand geroepen. De therapie zou gevaarlijk zijn omdat ze mensen van hun homoseksuele geaardheid zou willen genezen. Nu blijkt die suggestie onjuist te zijn, maar de vraag blijft: is de vrije wil van de christenhomo die een bepaalde therapie wenst, minder waard dan de liberale wil om te sterven? Kennelijk is de vrije wil van de één de vrije wil van de ander niet.

Het kan verkeren. Eerst moesten homoseksuelen alle ruimte krijgen om hun identiteit voluit te ontplooien. Maar nu die rechten verkregen zijn, mag er niet meer van het liberale stramien worden afgeweken. Zelfs niet als iemand er zelf voor kiest. Hetzelfde geldt ten aanzien van de vrouwenemancipatie: begonnen met een roep om vrijheid, maar inmiddels zijn we zo ver dat vrouwen die uit vrije wil kiezen voor een partij die vrouwen niet verkiesbaar stelt, dat onmogelijk moet worden gemaakt. Abortus: hetzelfde verhaal. Het ging om de vrijheid van de vrouw, maar het onbegrip dat ouders ontmoeten die een ‘onvolmaakt’ kind geboren willen laten worden, is soms stuitend.

Steeds gaat het zo: vanuit een roep om vrijheid ontstaat uiteindelijk een liberaal dictaat dat als een verstikkende eenheidsdeken over de samenleving wordt gelegd.

Zal het zo ook met euthanasie gaan? Eerst het recht verworven, nu alle vrijheid voor het individu. Moeten straks misschien mensen ‘bevrijd’ worden die nog niet inzien dat hun leven toch echt voltooid is? Of demente ouderen die dit zelf niet meer kunnen uitspreken? Als dat inderdaad het stramien wordt, lijdt onze vrijheid uitzichtsloos en ondraaglijk.