Echte vrienden (column RD)
Echte vrienden
Mijn column in het RD van 13 maart.
Het thema van de boekenweek combineert ‘vriendschap’ met ‘andere ongemakken’. Vriendschap als ongemak dus. Dat klinkt rijkelijk ironisch, maar treffend is het wel. Echte vriendschap gaat immers dieper dan het uitwisselen van allerlei vriendelijkheden. Maskers gaan af en de dieper gelegen pijn en zorgen komen ter sprake. Dat veroorzaakt een zeker ongemak bij de ander. Een willekeurige ander zou je er niet mee lastig vallen, maar een vriend wel. Die vriend durft je vervolgens ook de waarheid te zeggen, zelfs scherp als dat nodig is. Wederzijds ongemak door openheid verdiept de vriendschap alleen maar, maakt haar exclusiever en waardevoller.
In dat licht is er veel dat vriendschap heet maar dat deze diepgang niet haalt. Met mijn 352 ‘vrienden’ op Facebook bijvoorbeeld kan ik niet zo’n echte vriendschap onderhouden. Daar dienen sociale media natuurlijk ook niet toe. Je kunt sociale media gebruiken als discussieplatform, om contacten te onderhouden of aanvankelijk te leggen. Daarin ligt de kracht van die media, zonder meer. Maar de term ‘vriendschap’ is een te groot woord. Het nuchterder ‘volgers’ voor mensen die je berichten volgen bij Twitter klinkt al beter.
Dat het niet om échte vriendschap gaat, blijkt uit het bijna helemaal ontbreken van de ongemakkelijke kant ervan. Je schrijft nu eenmaal niet zo snel op Facebook dat het even niet zo lekker gaat. Als dat eens wel gebeurt, kan het al snel lijken dat je hengelt naar een oppepper (‘hou vol!’) van je vrienden of volgers. Het is treffend dat Facebook enkel een ‘like’ (vind ik leuk)-knop kent, met de duim omhoog. Echte vriendschap kan niet zonder de optie ‘dat vind ik niet leuk’, en nog heel wat genuanceerds daartussen. Elkaar een spiegel voorhouden vereist nu eenmaal een vertrouwde relatie. Het werkt niet als iedereen mee kan kijken.
De meest gebruikte spiegel op Facebook is die van Narcissus, de figuur uit de Griekse mythologie die als straf voor het afwijzen van alle geliefden verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld. Hij kon deze liefde niet bereiken: telkens als hij zijn spiegelbeeld wilde kussen, rimpelde het water dat beeld weg.
Het typeert onze cultuur: rusteloos op zoek naar ons eigenste ik, dat ons hart niet kan vervullen. Dit narcisme ligt dicht aan tegen Luthers omschrijving van zonde: in jezelf gekromd zijn; uiteindelijk geen oog voor God, geen oog voor de ander. Een ander mens écht ontmoeten levert hoe dan ook ongemak op: het kost tijd en aandacht om jezelf open te stellen voor de ander.
Facebook kan aardig zijn, maar voor echte vriendschappen moeten schermen aan de kant en maskers af. Ongemakkelijk, maar de moeite waard.
Ehm en toch wil ik dit artikel liken! help?
Begint aardig op een FB-verslaving te lijken, Maarten. Steek je in het gewone leven ook bovengemiddeld vaak je duim op?
Ehm en toch wil ik dit artikel liken! help?
Begint aardig op een FB-verslaving te lijken, Maarten. Steek je in het gewone leven ook bovengemiddeld vaak je duim op?