De leerling

Wie is de leerling?

Een mens met een ziel

Gerard Visser schrijft in zijn prachtige boekje Niets cadeau dat wij lijden aan zielsvergetenheid. Daar kon hij wel eens gelijk in hebben.

Velen verstaan de mens enkel in materialistische termen. De filosoof Daniel Dannett noemde laatst in een interview in Trouw de mens een “vochtige robot”. Dat reduceert de mens. Wie Gerard Visser het gedicht van Szymborska “Niets cadeau” ziet analyseren, begint iets te beseffen van wat we dreigen te verliezen.
Christelijk gezegd: dwars tegen de dood in, waarvan we weten dat die ons wacht, bouwen wij het leven op. De christelijke hoop reikt verder dan de dood. Wij vallen niet samen met ons materiële bestaan, wij vallen gelukkig ook niet geheel samen met onszelf, wij existeren door te hopen, en door lief te hebben. Gerard Visser plaatst als motto in zijn boek:

Die Seele ist nicht, wo sie ist, sondern wo sie liebt. (Schelling)

Natuurlijk is het zaak dit niet tot een algemene antropologie te laten worden, maar van begin tot eind christelijk te bepalen. Zie wat Christus doet als Hij de Samaritaanse vrouw ontmoet: Hij maakt haar leven open. Hij geeft haar weer wat te hopen, iets om voor te leven—Hij geeft haar Zichzelf! Dat laatste is het Evangelie.
Als leraar kun je moeilijk verwachten dat je dagelijks zulke gesprekken hebt als Jezus had bij de Jakobsbron. En als je ze hebt, zul je des te meer beseffen dat je heel anders bent dan Jezus Christus Zelf. Maar laten we in ieder geval er van doordrongen zijn dat de diepste nood van leerlingen te maken heeft met hun ziel. Of het hun behoefte is, is een andere vraag. Mogelijk zit die behoefte er ergens diep weggestopt, door God er in gelegd, om uiteindelijk wakker geroepen te worden.

Een mens onderweg

Wij mensen zijn mensen onderweg. Het Evangelie verandert daar alleen in die zin iets aan, dat je nog méér een reizend en trekkend mens wordt. Abraham moest op pad gaan zonder te weten waar hij zou komen. Het Evangelie van Markus is wel genoemd: het evangelie onderweg. In de brief aan de Hebreeën wordt de weg van het nieuwtestamentische godsvolk vergeleken met dat van het Oude Testament. In de christelijke traditie speelt pelgrimage een grote rol.
Tegenwoordig ontmoeten we veel cynisme: waar doen we het eigenlijk voor en waar is het goed voor? Als de horizon is uitgewist en we enkel voor het hier en nu leven, blijft ook enkel dat cynisme over. Een christelijke leraar weet van een doel, kent de hoop en het verlangen naar Gods toekomst, voor deze wereld, voor de nieuwe gemeenschap en voor zichzelf. De leerling heeft een gids nodig die niet alleen wijst, maar ook voorgaat en meegaat.

Lesinhoud

Nog een paar dingen over de lesinhoud. Is dat Christus Zelf? Dat is wel een heel hoge taakstelling voor christelijk onderwijs, die voorbij lijkt te gaan aan de prozaïsche dagelijkse praktijk. En toch: het gaat uiteindelijk wel om de kennis van de Drie-enige God. De wereld is niet leeg van God. Er is niet enkel materie zonder bezieling. God heeft Zijn schepping niet losgelaten, zoals blijkt uit de zending van Zijn Zoon in deze wereld. En door Zijn Geest blijft Hij bij de Zijnen.
Christelijk onderwijs is onderwijs met een ziel, met bezieling bij de leerkracht, gericht op de ziel van de leerling.