Bitcoin

Mijn column in De Waarheidsvriend van 25 januari.
(Omdat ik de column vrij vroeg moest inleveren, dateert deze nog van voor de stevige waardedaling van de bitcoin, afgelopen week)
Met verbazing kijk ik naar de bitcoinhype. Voor wie het niet heeft gevolgd (en voor zo ver ik het begrijp): bitcoin is zogenaamde cryptovaluta, een betaalmiddel dat compleet digitaal is opgezet door middel van zogenaamde ‘blockchaintechniek’. Die laatste slurpt zo veel stroom dat bitcoin inmiddels ongeveer net zo veel elektriciteit verbruikt als heel Nederland. Populariteit heeft de waarde van de bitcoin opgestuwd, zodat wie een tijdje geleden bitcoins kocht, nu miljonair is. Dat spreekt natuurlijk tot de verbeelding, ook al waarschuwen steeds meer mensen voor een zeepbel die op punt staat uit elkaar te spatten. Experts spreken zelfs van een pyramidespel, waarbij de winsten van de vroege instappers worden betaald door de nieuwe, totdat er geen kandidaten meer zijn en het geheel ineenstort.
Mijn verbazing betreft niet zozeer de milieuschade door het enorme energieverbruik of de manier waarop mensen als lemmingen achter elkaar aan rennen zodra er snel geld te verdienen valt. Hebzucht is niet verbazingwekkend; ze is zelfs oersaai, altijd hetzelfde. Ik verbaas me wel over de steeds toenemende abstractie. Er was een tijd dat geld bestond uit klinkende munten, goud of zilver. Das war einmal. De koppeling tussen geld en goud is allang losgelaten. Inmiddels is ons saldo een cijfer op een scherm en wordt contant geld hoe langer hoe meer afgeschaft (‘pinnen, ja graag!’). De volgende stap is dus dat techneuten doen wat eerder alleen banken konden: geld scheppen. Ziedaar de bitcoin. Er zullen vast nieuwere abstracties van te maken zijn. Was dat niet een van de oorzaken van de vorige crisis: dat zelfs verkopers vanwege de complexiteit niet meer begrepen wat ze aan de man brachten?
Ik begrijp best dat mensen terug willen naar het concrete: ‘gewoon’ geld, papieren agenda’s in plaats van Outlook, domme ’koelkasten’ in plaats van smartphones, gewone gesprekken in plaats van Skype. Wij mensen zijn niet gemaakt voor de abstractie, maar voor het concrete leven. Zo heeft God ons gemaakt en bedoeld: met beide benen op de grond. De zonde begon met het verlangen om niet langer aan het concrete bestaan dat God ons schonk, gebonden te zijn. Dáár zit het probleem, niet alleen van de bitcoin.